ในโลกของการแข่งขันปัจจุบัน ขึ้นชื่อว่าจะต้องให้ความสำคัญกับการกำหนดยุทธศาสตร์(Strategy)และการวางแผน(Planning)เป็นหัวใจหลักสำคัญของการนำพาองค์กรไปสู่ความสำเร็จในระยะยาว โดยเฉพาะในยุคที่สภาพแวดล้อมทางธุรกิจเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและซับซ้อน องค์กรที่สามารถกำหนดกลยุทธ์ภายใต้ยุทธศาสตร์ที่ชัดเจนและมีประสิทธิภาพย่อมมีโอกาสเติบโต แข่งขัน และปรับตัวได้ดีกว่าคู่แข่งในอุตสาหกรรมเดียวกัน ดังนั้น นักยุทธศาสตร์ ตลอดจนผู้บริหารทั้งในระดับสูง ระดับกลางและระดับต้น ควรต้องมีความรู้ และความเข้าใจอย่างลึกซึ้งถึงความหมาย ความสำคัญ ตลอดจนพัฒนาการทางความคิดของยุทธศาสตร์และกลยุทธ์เพื่อนำไปสู่การพัฒนาองค์กรของตนเองได้อย่างยั่งยืนต่อไปในอนาคต เพราะฉะะนั้นในบทความฉบับนี้ ผู้เขียนจะขอกล่าวถึงความหมายของยุทธศาสตร์และกลยุทธ์เพื่อให้เกิดความเข้าใจที่ตรงกันและสามารถนำไปใช้ได้อย่างชมีประสิทธิภาพ Alfred D. Chandler, Jr.(1962) นิยามความหมายของยุทธศาสตร์ว่า ยุทธศาสตร์ คือ การกำหนดเป้าหมายและวัตถุประสงค์พื้นฐานในระยะยาวขององค์กร พร้อมทั้ง การเลือกแนวทางดำเนินงาน และการจัดสรรทรัพยากร เพื่อให้บรรลุเป้าหมายนั้น Henry Mintzberg(1998) นักวิชาการด้านการจัดการชื่อดัง ได้ให้นิยามของ “ยุทธศาสตร์” (Strategy) ไว้อย่างลึกซึ้งและหลากหลาย… ความหมายของยุทธศาสตร์และกลยุทธ์(ปฐมบทที่ 1 ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และกลยุทธ์)

จากที่ได้กล่าวในหัวเรื่อง ทฤษฎีระบบ System Theory :ความรู้ ความเข้าใจเบื้องต้น ซึ่งเป็นการทำความเข้าใจถึงที่มาที่ไปของการพัฒนาทฤษฎีระบบและการนำทฤษฎีระบบไปใช้ในศาสตร์ทางด้านวิทยาศาสตร์และสังคมสงเคราะห์ โดยพบว่า วิธีคิดของทฤษฎีระบบหรือ System Theory เป็นกระบวนการที่ให้ความสำคัญกับการคิดวิเคราะห์เป็นที่ตั้งและเป็นเหรียญอีกด้านนึงของกระบวนการคิดแบบเส้นตรงหรือ Linear thinking โดยการคิดแบบเส้นตรงนั้นเป็นรูปแบบการคิดที่พบว่า เมื่อพฤติกรรมเป็นอย่างไร นั่นก็เเสดงว่า เกิดจากปัจจัยเหล่านั้นเป็นที่ตั้ง (หรือ ถ้าเหตุเป็นอย่างนั้นเเล้ว ผลก็ต้องเป็นอย่างนั้น) เเตกต่างจากการคิดเชิงระบบของทฤษฎีระบบ เพราะว่า ทฤษฎีระบบตั้งอยู่บนฐานการคิดที่มีความสลับซับซ้อนเป็นที่ตั้ง(Complex System) คือถ้าเป็นอย่างนี้ก็สามารถเป็นอย่างนั้น อย่างโน้นได้ไม่ตายตัว หรือเป็นไปได้หลายอย่าง เพราะ ลักษณะของทฤษฎีระบบมีปัจจัยที่เกี่ยวข้องมากกว่า 1 เสมอ และเมื่อมีความเกี่ยวข้องมากกว่า 1 นั้นย่อมเเสดงว่า… ทฤษฎีระบบกับยุทธศาสตร์การพัฒนา:System Theory and Development Strategy

ทฤษฎีระบบ(System Theory) เป็นแนวคิดที่เกิดขึ้นมาจากความต้องการในการสังเกตเหตุการณ์และสถานการณ์ต่างๆที่เกิดขึ้นในศาสตร์ทางวิทยาศาสตร์ ตลอดจนศาสตร์ทางด้านสังคม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง ในงานทางด้านสังคม การคิดเชิงระบบได้รับอิทธิพลอย่างมากจากนักชีววิทยา Ludwig von Bertalanffy และการประยุกต์ผลการศึกษาจากนักจิตวิทยาโดย Uri Bronfenbrenner ซึ่งได้ทำการศึกษาเกี่ยวกับชีวภาพของมนุษย์ภายใต้สภาพเเวดล้อมทางนิเวศวิทยา ด้วยรากฐานจากทฤษฎีระบบของ Ludwig von Bertalanffy และรากฐานจากทฤษฎีจิตวิทยาของ Uri Bronfenbrenner จากผลการศึกษาอย่างบูรณาการดังกล่าว นำไปสู่การบูรณาการร่วมกันกับองค์ความรู้ศาสตร์อื่นๆทางสังคมและวิทยาศาสตร์ (Friedman & Allen, 2014) ภาพ Von Bertalanffy ที่มา:https://en.wikipedia.org/wiki/Ludwig_von_Bertalanffy Von Bertalanffy เสนอว่า การเปลี่ยนเเปลงของสังคม… ทฤษฎีระบบ System Theory :ความรู้ ความเข้าใจเบื้องต้น

จากบทความฉบับที่เเล้ว ผู้เขียนได้กล่าวถึง แนวคิดในการกำหนดยุทธศาสตร์การพัฒนา ว่าด้วย กลุ่มสำนักคิดที่เป็นเชิงข้อเสนอ โดยมีอยู่ด้วยกัน 3 กลุ่มคือ สำนักออกแบบเน้นความเป็นผู้นำในการวิเคราะห์สภาพเเวดล้อมขององค์กร สำนักที่ 2 คือสำนักวางแผน มุ่งเน้นในการนำยุทธศาสตร์ไปสู่การปฏิบัติ สำนักคิดที่ 3 คือสำนักคิดการวางตำแหน่ง โดยทั้ง 3 สำนักนี้มีนักวิชาการ นักปฏิบัตินิยมนำไปใช้ในการกำหนดยุทธศาสตร์ และนำไปปฏิบัติอย่างเเพร่หลาย สำหรับในบทความนี้ ผู้เขียนจะขอนำเสนอกลุ่มสำนักคิดที่ 2 ว่าด้วยสำนักคิดเชิงพรรณนา โดยมีสำนักคิดที่สำคัญ 6 สำนักคิด(ไพบูรณ์ โพธิ์สุวรรณ,2552);(วิกรม บุญนุ่น,2567) ได้เเก่ สำนักคิดที่ 1 สำนักคิดผู้ประกอบการ เป็นการระบุและกำหนดยุทธศาสตร์โดยเกิดจากความเป็นผู้ประกอบการเองของผู้นำที่มีความเข้มแข็ง… ยุทธศาสตร์การพัฒนา:แนวคิดในการกำหนดยุทธศาสตร์การพัฒนา//กลุ่มสำนักคิดเชิงพรรณนา EP2