Skip to content

ประเภทของกลยุทธ์ในองค์กร ปฐมบทที่ 4 (ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์กับกลยุทธ์)

ประเภทของกลยุทธ์ในองค์กรมีความสำคัญในหลายๆ ด้าน โดยเฉพาะการกำหนดทิศทางการดำเนินงานขององค์กรและการสร้างความสำเร็จในระยะยาว โดยสามารถแบ่งประเภทกลยุทธ์ออกเป็น 3 ประเภทหลักๆคือ 1.กลยุทธ์ระดับองค์กร(Corporate Strategy) คือการวางแผนและการตัดสินใจที่เกี่ยวข้องกับการกำหนดทิศทางและโครงสร้างขององค์กรในระยะยาว โดยมุ่งเน้นในการสร้างความได้เปรียบทางการแข่งขันและการเจริญเติบโตขององค์กร กลยุทธ์นี้เกี่ยวข้องกับการตัดสินใจในระดับสูงสุดขององค์กร ซึ่งจะมีผลต่อทิศทางของธุรกิจทั้งในแง่ของการลงทุน การขยายตลาด การเข้าซื้อกิจการ หรือแม้แต่การถอนตัวจากธุรกิจที่ไม่ทำกำไร โดยประเภทของกลยุทธ์มีดังต่อไปนี้(Porter,1980);( Hitt, Ireland, & Hoskisson,2017)              1.1.กลยุทธ์การเติบโต (Growth Strategy): เป็นกลยุทธ์ที่องค์กรใช้เพื่อเพิ่มขนาดหรือการเติบโตของธุรกิจ โดยการขยายตลาดผลิตภัณฑ์หรือบริการ หรือการเข้าซื้อกิจการจากภายนอก ตัวอย่างเช่น การเปิดตลาดใหม่ การพัฒนาผลิตภัณฑ์ใหม่ หรือการขยายธุรกิจในต่างประเทศ หรือในส่วนของหน่วยงานรัฐ เช่น กรมการขนส่งโดยการเพิ่มเส้นทางรถโดยสารสาธารณะในพื้นที่ที่ขาดแคลนการขนส่งสาธารณะ… ประเภทของกลยุทธ์ในองค์กร ปฐมบทที่ 4 (ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์กับกลยุทธ์)

ภูมิรัฐศาสตร์และอิทธิพลต่อสังคมและการพัฒนา

วันที่ 31 สิงหาคม พ.ศ. 2568 เวลา 19.00 น. ผู้เขียนได้รับเกียรติจาก มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช ให้เข้าร่วมในฐานะผู้บรรยายพิเศษ ภายใต้หัวข้อหลัก “สหวิทยาการเพื่อการพัฒนาสังคมเชิงภูมิภาคและเชิงพื้นที่” สำหรับนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา โดยเฉพาะนักศึกษาปริญญาเอก สาขาวิชา “สหวิทยาการเพื่อการพัฒนาสังคม” สำหรับการบรรยายครั้งนี้ ผู้เขียนได้รับมอบหมายให้นำเสนอในหัวข้อย่อย “ภูมิรัฐศาสตร์และอิทธิพลต่อสังคมและการพัฒนา” ซึ่งนับเป็นประเด็นที่มีความสำคัญยิ่งต่อการกำหนดยุทธศาสตร์ในระดับภูมิภาคและระดับท้องถิ่น อันจะเชื่อมโยงความรู้ด้านภูมิศาสตร์เข้ากับศาสตร์อื่น ๆ เพื่อสร้างฐานข้อมูลและเครื่องมือในการตัดสินใจเชิงนโยบายและการวางแผน ทั้งนี้ เพื่อไม่ให้สาระสำคัญของการบรรยายถูกจำกัดอยู่เพียงในห้องเรียนหรือเฉพาะกลุ่มผู้เข้าร่วม ผู้เขียนเห็นสมควรที่จะถ่ายทอดรายละเอียดของบทบรรยายดังกล่าวล่วงหน้า เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้สนใจในสาขายุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิภาค ได้ร่วมเรียนรู้ ทำความเข้าใจ และใช้เป็นพื้นฐานในการแลกเปลี่ยนเชิงวิชาการร่วมกันต่อไป โดย เนื้อหาของการบรรยายจะมุ่งเน้นไปที่ 4 ประเด็นสำคัญ ได้แก่ 1.ภูมิรัฐศาสตร์ในฐานะ “ศาสตร์แห่งอำนาจและพื้นที่” 2. รากฐานทางทฤษฎี 3.อิทธิพลของภูมิรัฐศาสตร์ต่อสังคมและการพัฒนา 4. ฉากทัศน์ของภูมิรัฐศาสตร์ต่อสังคมและการพัฒนา ผลลัพธ์ของการบรรยายชี้ให้เห็นว่า  ทฤษฎีดั้งเดิมของ Mackinder, Mahan… ภูมิรัฐศาสตร์และอิทธิพลต่อสังคมและการพัฒนา

แนวคิดและเครื่องมือทางภูมิศาสตร์เพื่อยุทธศาสตร์ในการพัฒนาสังคม

วันที่ 24 สิงหาคม พ.ศ. 2568 เวลา 19.00 น. ผู้เขียนได้รับเกียรติจาก มหาวิทยาลัยราชภัฏนครศรีธรรมราช ให้เข้าร่วมในฐานะผู้บรรยายพิเศษ ภายใต้หัวข้อหลัก “สหวิทยาการเพื่อการพัฒนาสังคมเชิงภูมิภาคและเชิงพื้นที่” สำหรับนักศึกษาระดับบัณฑิตศึกษา โดยเฉพาะนักศึกษาปริญญาเอก สาขาวิชา “สหวิทยาการเพื่อการพัฒนาสังคม” สำหรับการบรรยายครั้งนี้ ผู้เขียนได้รับมอบหมายให้นำเสนอในหัวข้อย่อย “แนวคิดและเครื่องมือทางภูมิศาสตร์เพื่อยุทธศาสตร์ในการพัฒนาสังคม” ซึ่งนับเป็นประเด็นที่มีความสำคัญยิ่งต่อการกำหนดยุทธศาสตร์ในระดับภูมิภาคและระดับท้องถิ่น อันจะเชื่อมโยงความรู้ด้านภูมิศาสตร์เข้ากับศาสตร์อื่น ๆ เพื่อสร้างฐานข้อมูลและเครื่องมือในการตัดสินใจเชิงนโยบายและการวางแผน ทั้งนี้ เพื่อไม่ให้สาระสำคัญของการบรรยายถูกจำกัดอยู่เพียงในห้องเรียนหรือเฉพาะกลุ่มผู้เข้าร่วม ผู้เขียนเห็นสมควรที่จะถ่ายทอดรายละเอียดของบทบรรยายดังกล่าวล่วงหน้า เพื่อเปิดโอกาสให้ผู้สนใจในสาขายุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิภาค ได้ร่วมเรียนรู้ ทำความเข้าใจ และใช้เป็นพื้นฐานในการแลกเปลี่ยนเชิงวิชาการร่วมกันต่อไป โดย เนื้อหาของการบรรยายจะมุ่งเน้นไปที่ 3 ประเด็นสำคัญ… แนวคิดและเครื่องมือทางภูมิศาสตร์เพื่อยุทธศาสตร์ในการพัฒนาสังคม

การวิจัยกับการสร้างยุทธศาสตร์การพัฒนา

นับตั้งเเต่การเปิดทำการเรียนการสอนในหลักสูตรยุทธศาสตร์การพัฒนาภูมิภาค ผู้เขียนในฐานะผู้สอนมีข้อสังเกตุหลักในการเขียนงานวิจัยในระดับวิทยานิพนธ์ระดับปริญญาโทและปริญญาเอกที่น่าสนใจ โดยเฉพาะการสรา้งยุทธศาสตร์จากผลการวิจัยในวัตถุประสงค์เเรกพอสมควร ในบทความนี้ ผู้เขียนจะขอกล่าวถึงและเเนวทางในการสร้างยุทธศาสตร์ที่ถูกต้องและนำไปใช้ในการจัดทำวิทยานิพนธ์ต่อไปของนักศึกษาในอนาคต ความสำคัญของการวิจัย การวิจัยมีความสำคัญอย่างยิ่งในการพัฒนาและปรับปรุงสังคมและวิทยาการต่างๆ มันเป็นเครื่องมือที่ช่วยเพิ่มพูนความรู้ใหม่ๆ และขยายขอบเขตความเข้าใจในหลากหลายสาขา โดยเฉพาะในการค้นหาคำตอบสำหรับปัญหาที่เกิดขึ้นในสังคม เช่น ปัญหาด้านสุขภาพ สิ่งแวดล้อม หรือเศรษฐกิจ การวิจัยยังเป็นพื้นฐานสำคัญที่ช่วยสนับสนุนการตัดสินใจในภาครัฐและภาคเอกชน โดยใช้ข้อมูลที่เชื่อถือได้ในการวางแผนและกำหนดนโยบาย นอกจากนี้การวิจัยยังเป็นตัวกระตุ้นนวัตกรรมและการพัฒนาเทคโนโลยีใหม่ๆ ที่สามารถยกระดับคุณภาพชีวิตของมนุษย์ การค้นพบในด้านต่างๆ สามารถสร้างประโยชน์ทั้งในเชิงทฤษฎีและการปฏิบัติจริง เช่น การพัฒนาผลิตภัณฑ์หรือบริการใหม่ๆ เพื่อแก้ไขปัญหาหรือพัฒนาคุณภาพชีวิตของผู้คน โดยรวมแล้ว การวิจัยถือเป็นรากฐานที่สำคัญในการขับเคลื่อนการพัฒนาและความก้าวหน้าของสังคมและวิทยาการต่างๆ ในขณะเดียวกัน การวิจัยที่ดีนั้ันจะต้องอยู่ภายใต้เป้าหมายที่สำคัญในการขับเคลื่อนองค์กร พื้นที่ และองคาพยพต่างๆที่เกี่ยวข้องกับผู้ศึกษา โดยจะต้องอยู่ภายใต้ขั้นตอนการวิจัยเพื่อสรา้งยุทธศาสตร์ดังต่อไปนี้ ขั้นตอนในการวิจัยเพื่อสรา้งยุทธศาสตร์ ขั้นตอนการวิจัยเพื่อสร้างยุทธศาสตร์ประกอบด้วยหลายขั้นตอนที่ช่วยให้การพัฒนายุทธศาสตร์มีความชัดเจนและมีความเป็นไปได้ในทางปฏิบัติ โดยทั่วไปแล้วสามารถแบ่งออกเป็นขั้นตอนหลักๆ ดังนี้ 1.… การวิจัยกับการสร้างยุทธศาสตร์การพัฒนา

พัฒนาการทางความคิดด้านกลยุทธ์ปฐมบทที่ 3 ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และกลยุทธ์)

นับตั้งแต่ยุคปฏิวัติอุตสาหกรรมเป็นต้นมา โลกทางธุรกิจและด้านอื่นๆได้มีการปรับตัวเพื่อให้ตนเองมีความยั่งยืนอยู่ได้ตลอดเวลา การพัฒนาความคิดเชิงกลยุทธ์จึงเป็นสิ่งสำคัญที่ผู้ปฏิบัติ ตลอดจนผู้บริหารองค์กรไม่ควรมองข้ามและต้องพัฒนาตนเองอยู่ตลอดเวลา แต่อย่างไรก็ตาม พัฒนาทางความคิดด้านกลยุทธ์นั้น จะต้องอาศัยประสบการณ์และกระบวนการในการพัฒนาตนเองอยู่ตลอดเวลา ภายใต้หลักการเรียนรู้ทางประสบการณ์ของผู้คนในยุคนั้นๆ สำหรับในหัวข้อนี้ ผู้เรียบเรียงขอนำเสนอรายละเอียดเพื่อให้เห็นที่มาที่ไปของพัฒนาการทางความคิดด้านกลยุทธ์ โดยสามารถแบ่งออกเป็นช่วงสำคัญ ๆ ดังนี้           1.ยุคเริ่มต้น (500 ปีก่อนคริสตกาล):มีการพัฒนาและปรับใช้ดังประเด็นต่อไปนี้                    1.1 กลยุทธ์ทางทหารและการป้องกัน มีการให้ความสำคัญกับการวางแผนการสงคราม โดยมักมุ่งเน้นไปที่การป้องกันและการโจมตี การวางแผนการรบและการเคลื่อนไหวทางทหารจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด ตัวอย่างที่น่าสนใจสำหรับยุคนี้ 2 คนคือ                    – ซุนวู (Sun Tzu) ในหนังสือ The Art of… พัฒนาการทางความคิดด้านกลยุทธ์ปฐมบทที่ 3 ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และกลยุทธ์)

ความสำคัญของการบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์(ปฐมบทที่ 2 ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และกลยุทธ์)

การบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ หากพิจารณาจากความสำคัญของการนำไปใช้ในองค์กร อาจจะพบว่า มีความสำคัญมาก ในแง่ของการผลักดันให้องค์กรมีการพัฒนาอย่างต่อเนื่องอยู่ตลอดเวลา แต่ทั้งนี้ พบว่า องค์กรมักให้ความสำคัญกับการปฏิบัติงานประจำอยู่ตลอดเวลาจนละเลยความสำคัญของการบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ เพราะฉะนั้น นักยุทธศาสตร์ ควรพิจารณาถึงความสำคัญตลอดจนความหมายดังนี้           Thomas L. Wheelen & J. David Hunger (2012) ได้กล่าวถึง การบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์ ว่า หมายถึง กระบวนการวิเคราะห์ ตัดสินใจ และดำเนินการที่องค์กรใช้ในการกำหนดพันธกิจ วิสัยทัศน์ เป้าหมาย กลยุทธ์ และแนวทางการดำเนินงาน เพื่อสร้างความได้เปรียบในการแข่งขันอย่างยั่งยืน และสามารถตอบสนองต่อการเปลี่ยนแปลงของสภาพแวดล้อมทั้งภายในและภายนอกได้อย่างมีประสิทธิภาพ           ในส่วนของ… ความสำคัญของการบริหารจัดการเชิงกลยุทธ์(ปฐมบทที่ 2 ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และกลยุทธ์)

ความหมายของยุทธศาสตร์และกลยุทธ์(ปฐมบทที่ 1 ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และกลยุทธ์)

ในโลกของการแข่งขันปัจจุบัน ขึ้นชื่อว่าจะต้องให้ความสำคัญกับการกำหนดยุทธศาสตร์(Strategy)และการวางแผน(Planning)เป็นหัวใจหลักสำคัญของการนำพาองค์กรไปสู่ความสำเร็จในระยะยาว โดยเฉพาะในยุคที่สภาพแวดล้อมทางธุรกิจเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและซับซ้อน องค์กรที่สามารถกำหนดกลยุทธ์ภายใต้ยุทธศาสตร์ที่ชัดเจนและมีประสิทธิภาพย่อมมีโอกาสเติบโต แข่งขัน และปรับตัวได้ดีกว่าคู่แข่งในอุตสาหกรรมเดียวกัน ดังนั้น นักยุทธศาสตร์ ตลอดจนผู้บริหารทั้งในระดับสูง ระดับกลางและระดับต้น ควรต้องมีความรู้ และความเข้าใจอย่างลึกซึ้งถึงความหมาย ความสำคัญ ตลอดจนพัฒนาการทางความคิดของยุทธศาสตร์และกลยุทธ์เพื่อนำไปสู่การพัฒนาองค์กรของตนเองได้อย่างยั่งยืนต่อไปในอนาคต เพราะฉะะนั้นในบทความฉบับนี้ ผู้เขียนจะขอกล่าวถึงความหมายของยุทธศาสตร์และกลยุทธ์เพื่อให้เกิดความเข้าใจที่ตรงกันและสามารถนำไปใช้ได้อย่างชมีประสิทธิภาพ Alfred D. Chandler, Jr.(1962) นิยามความหมายของยุทธศาสตร์ว่า ยุทธศาสตร์ คือ การกำหนดเป้าหมายและวัตถุประสงค์พื้นฐานในระยะยาวขององค์กร พร้อมทั้ง การเลือกแนวทางดำเนินงาน และการจัดสรรทรัพยากร เพื่อให้บรรลุเป้าหมายนั้น Henry Mintzberg(1998) นักวิชาการด้านการจัดการชื่อดัง ได้ให้นิยามของ “ยุทธศาสตร์” (Strategy) ไว้อย่างลึกซึ้งและหลากหลาย… ความหมายของยุทธศาสตร์และกลยุทธ์(ปฐมบทที่ 1 ว่าด้วยความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับยุทธศาสตร์และกลยุทธ์)

การส่งออกสัตว์มีชีวิตในเเม่น้ำโขงเลียบเส้นทางระเบียงเศรษฐกิจเหนือใต้(North-South Economic Corridor: NSEC)

ในช่วงที่ผ่านมา ผู้เขียนมีโอกาสเดินทางไปยังท่าเรือสบหรวย ซึ่งตั้งอยู่ในเมืองยอง จังหวัดเชียงตุง รัฐฉาน สาธารณรัฐแห่งสหภาพเมียนมา โดยใช้เรือบรรทุกสินค้า (สุกร) เพื่อศึกษาการขนส่งสินค้าสัตว์มีชีวิตเส้นทางการขนส่งไปยังท่าเรือสบหรวย ท่าเรือสบหรวยตั้งอยู่ห่างจากท่าเรือพาณิชย์เชียงแสน อำเภอเชียงแสน จังหวัดเชียงราย ประมาณ 195 กิโลเมตร การเดินทางโดยเรือขนส่งสินค้าจากท่าเรือเชียงแสนไปยังท่าเรือสบหรวยใช้เวลาประมาณ 10 ชั่วโมง ขณะที่การเดินทางด้วยเรือโดยสารจะใช้เวลาประมาณ 6 ชั่วโมง การศึกษาครั้งนี้มีความสำคัญในการสำรวจเส้นทางการขนส่งสินค้าสัตว์มีชีวิต โดยเฉพาะการส่งออกสุกร ซึ่งเป็นสินค้าที่มีความไวต่อการขนส่งและต้องการการดูแลอย่างใกล้ชิดในการขนส่งผ่านเส้นทางนี้ไปยังท่าเรือสบหรวย ซึ่งได้ชื่อว่าเป็นท่าเรือขนส่วสินค้าที่สำคัญในเมียนมาร์ นอกจากการเป็นท่าเรือที่มีความสำคัญในด้านการขนส่งสินค้าแล้ว ท่าเรือสบหรวยยังเป็นจุดเชื่อมต่อ (HUP) ที่สำคัญสำหรับการขนส่งสินค้าต่อไปยังเมืองลา และยังสามารถขนส่งสินค้าผ่านไปยังประเทศจีนได้อย่างมีประสิทธิภาพ ท่าเรือสบหรวยจึงมีบทบาทสำคัญในเชิงยุทธศาสตร์สำหรับการค้าระหว่างประเทศในภูมิภาคนี้. ท่าเรือสบหรวยถือเป็นเมืองท่าที่สำคัญของเมียนมา เนื่องจากสินค้าหลายประเภทถูกลำเลียงไปยังเมืองลา ซึ่งตั้งอยู่ในเขตเศรษฐกิจพิเศษ หรือที่รู้จักในชื่อ… การส่งออกสัตว์มีชีวิตในเเม่น้ำโขงเลียบเส้นทางระเบียงเศรษฐกิจเหนือใต้(North-South Economic Corridor: NSEC)

ระเบียงเศรษฐกิจพิเศษกับเส้นทาง R3A สู่สิบสองปันนาและคุนหมิง

หลังจากเหตุการณ์โควิด 19 สปป.ลาว เริ่มมีความสำคัญมากขึ้น ในเเง่ของพื้นที่ทางโลจิสติกส์ ดังจะเห็นได้จากกิจกรรมการขนส่งสินค้าเเละบริการทั้งจาก สาธารณรัฐประชาชนจีน(ต่อไปนี้จะเรียกว่า ประเทศจีน) ไป สปป.ลาว และ ประเทศไทย ซึ่งพบว่า จีน จะทำการขนส่งสินค้าประเภทอุปโภค บริโภค จากประเทศตนเอง ผ่านทางเส้นทาง R3A หรือ Road 3 Asia โดยเป็นเส้นทางผ่านทางระเบียงเศรษฐกิจแนวเหนือ-ใต้ (North South Economic Corridor) ภายใต้กรอบความร่วมมืออนุภูมิภาคลุ่มแม่น้ำโขง (Greater Mekong Sub-region) เป็นการเชื่อมต่อเส้นทางระหว่าง มณฑลยูนาน ประเทศจีน มายัง… ระเบียงเศรษฐกิจพิเศษกับเส้นทาง R3A สู่สิบสองปันนาและคุนหมิง

ยุทธศาสตร์การวิจัยเพื่อการพัฒนาภูมิภาค:นักจัดการวิจัยเชิงพื้นที่

ประเทศไทย มีการปฏิรูประบบราชการมาอย่างต่อเนื่องและยาวนาน จนในปี พ.ศ.2561 ได้มีการประกาศใช้แผนยุทธศาสตร์ชาติ 20 ปี ซึ่งมีแนวทางในการปฏิบัติแตกต่างไปจากที่เป็นมากกว่าเดิม โดยเฉพาะอย่างยิ่ง การให้ความสำคัญกับการพัฒนาเชิงพื้นที่ผ่านการกระจายอำนาจทั้งในส่วนของหน่วยงานส่วนกลาง ส่วนภูมิภาค และท้องถิ่น ตลอดจนองคาพยพที่เกี่ยวข้องกับการยกระดับนวัตกรรมและแนวทางในการพัฒนาประเทศอย่างกรณีมหาวิทยาลัยทั่วทั้งประเทศ เมื่อกล่าวถึงบทบาทของมหาวิทยาลัย ต้องกล่าวอย่างเต็มภาคภูมิว่า หน้าที่หลักจริงๆแล้วคือการเป็นแหล่งกำเนิดทุกอารยธรรมความเจริญในอนาคตของประเทศ(ศ.ดร.เกรียงศักดิ์ เจริญวงศักดิ์ ใช้คำว่ามดลูกของประเทศ* ซึ่งก็ไม่แตกต่างกันมากนัก) เพราะฉะนั้น หนึ่งในภารกิจที่สำคัญคือการคิดค้นนวัตกรรมสิ่งใหม่ๆ ตลอดจนการเป็นทัพหน้าในการพัฒนาประเทศ ทั้งในส่วนเศรษฐกิจ สังคม และสิ่งแวดล้อม โดยกระบวนการวิจัยและพัฒนา สำหรับกระบวนการวิจัยและพัฒนานั้น ในอดีต ระบบการวิจัยของประเทศไทย ยังไม่มีกรอบการดำเนินงานที่ชัดเจน และแต่หน่วยงานจะคิดโจทย์ตามความต้องการของตนเอง อยากรู้อะไรก็ทำ(ซึ่งนั่นก็ไม่ผิด เพราะทุกคนสั่งสมดำริคิดตามทฤษฎีการวิจัย เพราะการวิจัยคือการค้นหาคำตอบ) ส่งผลต่อองค์ความรู้ที่สะเปะสะปะ… ยุทธศาสตร์การวิจัยเพื่อการพัฒนาภูมิภาค:นักจัดการวิจัยเชิงพื้นที่